Σχεδιάγραμμα-ΜΜΕ

Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης

«Το κανόνι σκότωσε το φεουδαρχισμό. Η μελάνη θα σκοτώσει τη σύγχρονη κοινωνία».

Ναπολέων Βοναπάρτης, Γάλλος ηγέτης

Β. Σχεδιάγραμμα

Ορισμός

Μέσα μαζικής ενημέρωσης είναι τα μέσα για την ταυτόχρονη μετάδοση μηνυμάτων, γνωμών, ειδήσεων και ερεθισμάτων, που απευθύνονται σε απεριόριστο αριθμό προσώπων.

Τα είδη μέσων μαζικής ενημέρωσης

Α. ο τύπος:   ημερήσιος-περιοδικός

Β. ηλεκτρονικός τύπος:  ραδιόφωνο-τηλεόραση-διαδίκτυο.

Εισαγωγή

   Ήδη από τον 15ον αιώνα (1440 μ.χ.) με την ανακάλυψη της τυπογραφίας , η ανθρωπότητα έκανε ένα πολύ σημαντικό βήμα προς την διεύρυνση της επικοινωνίας.Ο Γουτεμβέργιος έφερε την επανάσταση στη διάδοση του γραπτού λόγου. Οι άνθρωποι επιτέλους ενημερώνονταν έγκαιρα και έγκυρα για οτιδήποτε συνέβαινε, πράγμα που τους καθιστούσε πολίτες ενεργούς.

   Σήμερα που δεν έχουμε στη διάθεσή μας όχι μόνο τον έντυπο τύπο, αλλά και τον ηλεκτρονικό, όπως και την τηλεόραση και το ραδιόφωνο, γίνεται αντιληπτό πως η ενημέρωση των πολιτών γίνεται ακόμα πιο εύκολα και γρήγορα.  Οι πολίτες όμως είναι πράγματι ενεργοί; Σε μια κοινωνία που η πρόσβαση στην ενημέρωση είναι ελεύθερη και οι πληροφορίες που διαχέονται καθημερινά είναι τόσες πολλές μπορούμε να καλούμαστε πολίτες ενεργοί και όχι παθητικοί αποδέκτες των πληροφοριών με τις οποίες καθημερινά βομβαρδιζόμαστε;

   Τα οφέλη των ΜΜΕ είναι αναμφισβήτητα πολλά: ενημέρωση, ψυχαγωγία, ευαισθητοποίηση των πολιτών σε καίρια ζητήματα, πνευματική καλλιέργεια, έλεγχος της εξουσίας και πολλά άλλα. Πολλοί είναι όμως και οι κίνδυνοι που κρύβονται πίσω απ' αυτά: παραπληροφόρηση, υπερπληροφόρηση, προπαγάνδα, σκανδαλοθηρία, νόθη ψυχαγωγία, πνευματική υποβάθμιση, κακοποίηση της ελληνικής γλώσσας, προβολή κίβδηλων προτύπων, μαζοποίηση, συμβολή στην υπερκατανάλωση κ.α. Πριν αρχίσουμε όμως να αναθεματίζουμε τα ΜΜΕ για το "κακό" που μας προκαλούν , καλό θα ήταν ο καθένας μας να αναλογιστεί τις δικές του ευθύνες απέναντι σε όλο αυτό. Πόσοι από μας αφήνουμε τους εαυτούς μας εκτεθειμένους σε όλους αυτούς τους κινδύνους των ΜΜΕ; Σίγουρα οι ευθύνες δεν είναι μόνο δικές μας. Οφείλει και η πολιτεία να λάβει τα αρμόδια μέτρα, όπως και τα ΜΜΕ, αλλά και ο κάθε δημοσιογράφος ξεχωριστά. Όμως οφείλουμε και εμείς οι πολίτες, αν θέλουμε να λεγόμαστε ενεργοί, να κάνουμε την προσωπική μας "επανάσταση" ενεργοποιώντας πρωτίστως την κριτική μας σκέψη, προκειμένου να αντιμετωπίσουμε τις αρνητικές συνέπειες των ΜΜΕ. Έτσι σίγουρα θα έχουμε κάνει ένα πρώτο και πολύ σημαντικό βήμα... (Ψαράκη Μ.)

Η θετική συνεισφορά των μέσων μαζικής ενημέρωσης

Ενημέρωση – Πληροφόρηση

- Η συνεχής ειδησεογραφική κάλυψη τοπικών και διεθνών εξελίξεων προσφέρει στους πολίτες τη δυνατότητα να παραμένουν ενήμεροι για όλα τα σημαντικά γεγονότα και να διαμορφώνουν μια ολοκληρωμένη άποψη για κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά ζητήματα,

- Οι πολίτες ενημερώνονται για τα επιτεύγματα και τις ανακαλύψεις των επιστημόνων σε σημαντικούς τομείς όπως είναι η ιατρική κι η τεχνολογία, αλλά και για πιο πρακτικά ζητήματα που αφορούν την καθημερινότητά τους, όπως επιλογές ψυχαγωγίας, καιρικές συνθήκες, κυκλοφοριακά προβλήματα κ.ά.

- Συνάμα, επιτυγχάνεται, μέσω κυρίως των διαφημίσεων, η προβολή και προώθηση νέων προϊόντων και υπηρεσιών· Πολιτική – Δημοκρατία

- Η προσφορά των Μ.Μ.Ε. είναι εξαιρετικά σημαντική σε ό,τι αφορά τη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος, καθώς πραγματοποιούν καθημερινό και συχνά ιδιαίτερα αυστηρό έλεγχο της κυβέρνησης και όλων γενικά των φορέων εξουσίας, δημοσιοποιώντας πράξεις και παραλείψεις τους. Με τον τρόπο αυτό κατορθώνουν να περιορίζουν φαινόμενα διαφθοράς, κατάχρησης εξουσίας, ευνοιοκρατίας και αυταρχισμού.

- Οι πολίτες ενημερώνονται έγκαιρα για τους σχεδιασμούς και τις αποφάσεις των πολιτικών και μπορούν έτσι με τη συναίνεση ή με τη δυναμική αντίδρασή τους να συμμετάσχουν στη διαμόρφωση ή την αναδιαμόρφωση του κυβερνητικού προγράμματος.

- Η δυνατότητα που παρέχεται στους πολίτες να εκφράσουν τις απόψεις τους, να διατυπώσουν τα προβλήματά τους και να φανερώσουν τον πραγματικό αντίκτυπο που έχουν στη ζωή τους οι εκάστοτε πολιτικές αποφάσεις, συνιστά καίρια προσφορά των Μ.Μ.Ε., καθώς επιτρέπει την αλληλεπίδραση ανάμεσα στους πολίτες και τους πολιτικούς, οδηγώντας συχνά στη βελτιωτική αλλαγή ή τη ματαίωση ειλημμένων αποφάσεων.

- Τα Μ.Μ.Ε. δίνουν την ευκαιρία στους πολιτικούς και πολιτευόμενους των κομμάτων να συζητήσουν δημοσίως τις απόψεις τους για σημαντικά ζητήματα της πολιτείας.

- Οι πολίτες, και ιδίως οι νέοι, έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν σε βάθος τους πολιτειακούς θεσμούς και τις δημοκρατικές λειτουργίες του τόπου.

Κοινωνικός τομέας

- Καθίσταται εφικτή η ευαισθητοποίηση των πολιτών για τρέχοντα ή διαχρονικά κοινωνικά ζητήματα, τα οποία απαιτούν τη συλλογική προσπάθεια της πολιτείας για την αντιμετώπισή τους.

- Με την προβολή συντονισμένων δράσεων για την αντιμετώπιση κοινωνικών ζητημάτων ενισχύεται το αίσθημα συλλογικότητας των πολιτών.

- Ας σημειωθεί πως τα Μ.Μ.Ε. θα μπορούσαν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην καταπολέμηση φαινομένων ρατσισμού, αντιμετωπίζοντας με σεβασμό τις μειονοτικές ομάδες της κοινωνίας και δημιουργώντας ένα θετικό κλίμα απέναντι στη διαφορετικότητα.

Πνευματικός τομέας & Διάδοση πνευματικού πολιτισμού

- Τα Μ.Μ.Ε. έχουν τη δυνατότητα προβολής και διάδοσης των τεχνών (λογοτεχνία, μουσική, θέατρο, κινηματογράφος κ.ά.), ενισχύοντας με αυτό τον τρόπο τα αισθητικά και πνευματικά ερεθίσματα του κοινού.

- Παράλληλα με τη διάδοση των έργων τέχνης κινείται και η παρουσίαση στο ευρύτερο κοινό των πνευματικών εκείνων έργων (φιλοσοφικών, κοινωνικών, ιστορικών) που μπορούν να καλλιεργήσουν και να ενισχύσουν την κριτική σκέψη και αντίληψη του κοινού.

- Τα Μ.Μ.Ε. μπορούν να μεταδώσουν σημαντικές γνώσεις απ’ όλα τα επιστημονικά επίπεδα σ’ ένα ευρύτατο μάλιστα κοινό, γεγονός που αναδεικνύει τον εξέχοντα ρόλο που δύνανται να διαδραματίσουν στην καταπολέμηση της άγνοιας, των προκαταλήψεων, του ρατσισμού και της εν γένει μονόπλευρης θέασης των πραγμάτων.

- Τα Μ.Μ.Ε. επιτυγχάνουν, συνάμα, να προσφέρουν πλήθος πληροφοριών για τον πολιτισμό και τα πνευματικά επιτεύγματα άλλων εθνών, λειτουργώντας έτσι ως μέσο διεθνούς επικοινωνίας και γνωριμίας.

- Μέρος, βέβαια, της επωφελούς δράσης των Μ.Μ.Ε. είναι και η προβολή των στοιχείων του τοπικού πολιτισμού και της τοπικής παράδοσης.

Ψυχαγωγία

- Τα Μ.Μ.Ε. προσφέρουν ποικίλες δυνατότητες ψυχαγωγίας, όπως η προβολή μέσω της τηλεόρασης κινηματογραφικών έργων και ψυχαγωγικών εκπομπών, η μετάδοση αθλητικών αγώνων ή μουσικών εκδηλώσεων κ.ά.

Αρνητικές πτυχές των μέσων μαζικής ενημέρωσης

Πολιτικός τομέας

- Παραπληροφορούν το κοινό παρεμβαίνοντας στον τρόπο που μεταδίδονται οι πληροφορίες· παραποιούν την αλήθεια, υπερτονίζουν ορισμένα στοιχεία και αποκρύπτουν άλλα, τροποποιούν ή ακόμη και κατασκευάζουν ειδήσεις.

- Προπαγανδίζουν και υπηρετούν τυφλά ιδεολογίες και κόμματα.

- Το γεγονός ότι τα Μ.Μ.Ε. ασκούν εξαιρετικά μεγάλη επιρροή στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης προκαλεί το ενδιαφέρον πολιτικών, εμπορικών και ευρύτερων οικονομικών παραγόντων, οι οποίοι επιζητούν και εν τέλει επιτυγχάνουν την εξυπηρέτηση των δικών τους συμφερόντων.

- Η δράση αυτή των Μ.Μ.Ε., όταν αποσκοπεί στη στήριξη κάποιου πολιτικού κόμματος, λειτουργεί υπονομευτικά για τους δημοκρατικούς θεσμούς.

Κοινωνικός τομέας

- Τα Μ.Μ.Ε. ενώ θα μπορούσαν να συμβάλουν στην ενίσχυση της κριτικής σκέψης των πολιτών, λειτουργούν τελείως αποπροσανατολιστικά με τον καταιγισμό ειδήσεων και δευτερεύουσας σημασίας πληροφοριών, που μόνο σκοπό έχουν να καταστήσουν αδύνατη τη λογική, ψύχραιμη και σε βάθος επεξεργασία και ανάλυση των παρεχόμενων πληροφοριών.

- Δημιουργούν και διατηρούν ένα κλίμα ανασφάλειας στους πολίτες, υπερτονίζοντας τις αρνητικές καταστάσεις, το οποίο έχει ως συνέπεια την επίταση των αναποτελεσματικών συμπεριφορών απ’ τη μεριά του κοινού.

- Διαδραματίζουν εξαιρετικά αρνητικό ρόλο στην κοινωνικοποίηση και την κοινωνικότητα των ατόμων, καθώς υποκαθιστούν σε μεγάλο βαθμό την άμεση ανθρώπινη επαφή με την ψευδαίσθηση της συντροφικότητας.

- Ενισχύουν φαινόμενα κοινωνικού ρατσισμού, υποβάθμισης της γυναίκας.

- Προωθούν συγκεκριμένα πρότυπα συμπεριφοράς και ζωής, τα οποία απέχουν από τις πραγματικές αξίες και τις οικονομικές δυνατότητες του τόπου.

- Καθιστούν τη βία μέρος της τηλεοπτικής καθημερινότητας του κοινού, και επιδρούν έτσι με πολλαπλά αρνητικό τρόπο στην ψυχοσύνθεση των μικρών παιδιών.

Πνευματικός τομέας

- Τα Μ.Μ.Ε. λειτουργούν με τη λογική μιας επιχείρησης που αποζητά το οικονομικό κέρδος, γι’ αυτό και διαμορφώνουν τα προγράμματα και το περιεχόμενό τους με ζητούμενο την εμπορική απήχηση.

- Η σαφής υπεροχή της εικόνας έναντι της ανάγνωσης ή άλλων ουσιαστικών πνευματικών δραστηριοτήτων, προσφέρει στα Μ.Μ.Ε., και ιδίως στην τηλεόραση, τη δυνατότητα μονοπώλησης του ενδιαφέροντος του κοινού.

- Η καλαισθησία, η υψηλή τέχνη και η κριτική σκέψη, υπονομεύονται δραστικά από τα Μ.Μ.Ε., τα οποία προωθούν εμπορευματοποιημένα και ευτελή προγράμματα, ενισχύοντας την τυποποίηση στις επιλογές των ατόμων και την απομάκρυνσή τους από ουσιαστικούς προβληματισμούς και απαιτητικές επιλογές.

- Προωθούν, συνάμα, προϊόντα μιας διεθνούς κουλτούρας, απομακρύνοντας τους πολίτες από τα στοιχεία εκείνα που συνιστούν την ιδιαίτερη πολιτιστική τους ταυτότητα.

Ηθικός Τομέας

-Τα ΜΜΕ αμβλύνουν την ηθική και εκμαυλίζουν τη συνείδηση του σύγχρονου ανθρώπου με την προβολή ανάλογων προτύπων.

Εθνικός Τομέας

-Τα ειδησεογραφικά προγράμματα καλλιεργούν τον εθνικισμό και αμβλύνουν την εθνική συνείδηση με την αποστροφή προς την παράδοση και την προβολή ξένων προτύπων.