Κριτήριο Αξιολόγησης-ΜΜΕ και Δημοκρατία

Κριτήριο Αξιολόγησης-ΜΜΕ και δημοκρατία

Ο ιμπεριαλισμός διδάχτηκε από την πραγματικότητα και σήμερα επιτίθεται στους εθνικούς πολιτισμούς με πιο δόλιο τρόπο. Η εμπειρία δίδαξε στους ιμπεριαλιστές ότι στην πολιτική καταπίεση, όπως στην αποικιακή του χθες ή την πιο πρόσφατη που επιβλήθηκε με τις στρατιωτικές δικτατορίες στη Λατινική Αμερική και σε άλλα κράτη, στη στρατιωτική επίθεση, όπως ήταν εκείνη του Βιετνάμ, στην οικονομική εκμετάλλευση, όπως αυτή του πετρελαίου που έπληξε τα αραβικά κράτη, οι λαοί αντιστέκονται, γιατί η πολιτική καταπίεση, η στρατιωτική επίθεση και η οικονομική εκμετάλλευση είναι πολύ φανερές και προκαλούν, αναπόφευκτα, συναισθήματα εξέγερσης.

Αλλά η πολιτιστική καταπίεση είναι διαφορετική: διεισδύει από τα υπόγεια μονοπάτια του υποσυνείδητου και τροποποιεί αργά, χωρίς σχεδόν να γίνεται αντιληπτή, τη συνείδηση του θύματος της, είτε αυτό είναι λαός είτε άνθρωπος. Και ο μεγάλος σύμμαχος των «ισχυρών» σ’ αυτό το εγχείρημα δεν είναι άλλος από τα σύγχρονα υπερεξελιγμένα μέσα μαζικής ενημέρωσης.

Αυτά με τους έντεχνους μηχανισμούς, που ως επί το πλείστον μεταχειρίζονται, και την υψηλή τεχνολογία που διαθέτουν παραπληροφορούν, προπαγανδίζουν, κατευθύνουν συνειδήσεις και προβάλλουν πρότυπα ζωής και κουλτούρας σύμφωνα με τα συμφέροντα των ιθυνόντων. Η διασκέδαση, η γλώσσα, οι συνήθειες που επικρατούν στις ανθρώπινες σχέσεις, οι αξίες και οι θεσμοί δέχονται και στη δική μας αναπτυσσόμενη Ελλάδα διαβρωτικά χτυπήματα από τις προηγμένες χώρες μέσω των ΜΜΕ.

Με τη γοητεία της εικόνας, του ήχου και της κίνησης στην τηλεόραση, τα εντυπωσιακά πλαίσια και τους βαρύγδουπους τίτλους από τον Τύπο, και γενικότερα μέσω της διαφήμισης, του συγκαλυμμένου λαϊκισμού, της σύγχυσης είδησης και σχολίου αλλά και μέσα από άλλους, παραδοσιακούς ή πιο νέους εξελιγμένους, τρόπους όπως κινδυνολογία, η ψιθυρολογία, η συνθηματολογία, η πλύση εγκεφάλου, τα σύγχρονα μέσα ενημέρωσης γίνονται ο καταλληλότερος δίαυλος για τη διείσδυση ορισμένων χωρών στις άλλες.

Όσον αφορά στην Ελλάδα, πρέπει να επισημαίνουμε ότι ο σύγχρονος Έλληνας είναι περισσότερο καταναλωτής πολιτιστικών και ψυχαγωγικών  αγαθών και λιγότερο παραγωγός, γεγονός που οφείλεται είτε στην οικονομική του άνεση, είτε στην έλλειψη ελεύθερου χρόνου, είτε, τέλος, στην ψυχοσωματική και πνευματική του κόπωση, που γεννιέται από τις σύγχρονες συνθήκες ζωής. Αλλά, αν το γεγονός ότι είναι περισσότερο καταναλωτής έχει κάποια σημασία, θεωρούμε ότι έχει μεγαλύτερη σημασία το τι καταναλώνει, αφού απ’ αυτό προσδιορίζεται, όχι μόνο η αισθηματική αγωγή και η εν γένει παιδεία του, αλλά και το γενικότερο ήθος του, η συμπεριφορά του, η ιδεολογία και η κουλτούρα του, η όλη κοινωνική του στάση. Έτσι, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο μέσος Έλληνας καταναλώνει περισσότερο υλικά αγαθά και απολαύσεις και λιγότερο πνευματικά αγαθά, γεγονός που έχει να κάνει και με το ευρύτερο σύστημα κοινωνικών αξιών, καταναλώνει λιγότερο ό, τι απαιτεί πρόσθετη δαπάνη  δυνάμεων και περισσότερο ό, τι δεν απαιτεί κόπο κατά την «αφομοίωση». Και βεβαίως το τι καταναλώνει ο Έλληνας δεν εξαρτάται από παράγοντες υποκειμενικούς, αλλά από αντικειμενικούς-τι προσφέρει η αγορά, δηλαδή η τηλεόραση, ο κινηματογράφος, ο τύπος κ.λπ.- στοιχεία που δεν είναι δυνατόν να τα παραγάγει από μόνος του ο καθένας. Μ’ άλλα λόγια, καταναλώνει έτοιμη πνευματική τροφή και επηρεάζεται απ’ τα συγκεκριμένα ξενόφερτα πρότυπα που προβάλλονται απ’ τα μέσα ενημέρωσης.

Η όλη αυτή πολιτιστική διείσδυση συμβαδίζει και κάπου προετοιμάζει την πολιτική και οικονομική. Κι αυτό, γιατί η θρησκεία, η γλώσσα, η τέχνη, οι επιστήμες ενός λαού δεν είναι ξεκομμένες από τις πολιτικές, τις οικονομικές και τεχνολογικές πλευρές του πολιτισμού του. Το πρόβλημα λοιπόν της πολιτιστικής κυριαρχίας των ανεπτυγμένων χωρών μέσω των ΜΜΕ είναι ευρύτερο και πολυδιάστατο.

Το να θρηνούμε στη χώρα μας για την αλλοίωση της παράδοσης δεν έχει σημασία, εάν δεν αντιληφθούμε ότι η «παράδοση» αυτή «έζησε» σ’ ένα συγκεκριμένο κοινωνικό πλαίσιο και συνδυάστηκε με τις υπόλοιπες εκδηλώσεις μιας ολόκληρης ιδεολογίας, πολιτικής απόφασης και παραγωγής.

Αν πραγματικά παλεύουμε για ένα υπεύθυνο άτομο, για ένα συνειδητό πολίτη, τότε η αξιοποίηση της εθνικής μνήμης που οδηγεί στην αυτογνωσία, η αντίσταση σ’ έναν απρόσωπο κοσμοπολιτισμό που δουλεύει για την εξάρτηση, η δυναμική σύνδεση του πολιτισμού  με την πολιτική και οικονομική σφαίρα και τέλος η επανεργοποίηση των εθνικών μας ανακλαστικών μπροστά στους κινδύνους που απειλούν τον τόπο είναι ο δρόμος που επιβάλλεται να ακολουθήσουμε. Και σ’ αυτό μπορούν να συντελέσουν καθοριστικά, τόσο οι άνθρωποι των ΜΜΕ (δημοσιογράφοι- εκδότες, κ.λπ.) με το ήθος, την παιδεία τους και την εφαρμογή του κώδικα επαγγελματικής δεοντολογίας, όσο και οι πολίτες- δέκτες μέσω της κριτικής τους στάσης απέναντι στα μέσα ενημέρωσης και τα εισερχόμενα πρότυπα.

(από τον Τύπο)

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Α. Να αποδώσετε περιληπτικά το κείμενο σε 120 λέξεις.

Β1. Να επισημάνετε το σωστό ή λάθος στις παρακάτω προτάσεις:

-Η πολιτιστική κυριαρχία είναι πιο δυσδιόρατη από την οικονομική.

-Τα μέσα ενημέρωσης είναι ο μόνος φορέας διείσδυσης της κουλτούρας των ανεπτυγμένων χωρών στις αναπτυσσόμενες χώρες.

-Οι Νεοέλληνες δε διαβάζουν όσο θα έπρεπε,

-Η παιδεία του κάθε πολίτη είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη δυναμική αντίσταση στον πολιτιστικό επεκτατισμό.

Β2. Να επισημάνετε αντίθετες έννοιες από τις παρακάτω, σύμφωνα με το νόημα του κειμένου αλλά και γενικότερα:

-εξελιγμένους τρόπους

-προβάλλονται

-ξεκομμένες

-καταπίεση.

Β3. Ν’ αντιστοιχίσετε τις έννοιες στις παρακάτω δυο στήλες, ανάλογα με τη νοηματική τους συνάφεια:

Α) πολυδιάστατο     1. Αλλοτρίωση

Β) διασκέδαση         2. Πολιτισμός

Γ) δίαυλος                 3. Πολύπλευρο

Δ) ενεργοποίηση       4. Εκτόνωση

Ε) αλλοίωση              5. Μέσον

Στ) κουλτούρα            6. Κινητοποίηση

                             7.διάβρψση

Β4. Ποιο εκφραστικό σχήμα επικρατεί στην  τέταρτη παράγραφο του κειμένου και γιατί χρησιμοποιείται;

Β5. «Αν πραγματικά…να ακολουθήσουμε»: να επισημανθούν και να χαρακτηρισθούν συντακτικά οι προτάσεις που υπάρχουν στην συγκεκριμένη περίοδο. Τι είδους σύνδεση επισημαίνετε κάθε φορά;

Γ. Υποστηρίζετε ότι με την ανάπτυξη των μέσων μαζική επικοινωνίας η πολιτιστική ταυτότητα μιας αναπτυσσόμενης χώρας κινδυνεύει από την πολιτιστική κυριαρχία των ανεπτυγμένων.