Ελευθερος χρόνος

 

Ελεύθερος χρόνος-Κριτήριο Αξιολόγησης

 

Όταν ο ελεύθερος χρόνος μάς οδηγεί στη «λησμονιά»

Αιμ. Καράλη

    Η έννοια του ελεύθερου χρόνου είναι στενά συνδεδεμένη μ’ εκείνην της επιλογής. Κατά τη διάρκειά του ο άνθρωπος, τυπικά ή ουσιαστικά, επιλέγει τον τρόπο με τον οποίο θα διαθέσει τον εαυτό του. Ο συλλογισμός αυτός μας οδηγεί στο να αναζητήσουμε τη σχέση του ελεύθερου με τον «αναγκαίο», τον «υποχρεωτικό» χρόνο, το διάστημα, δηλαδή εκείνο κατά το οποίο ο άνθρωπος είναι υποχρεωμένος να κάνει «κάτι», όπως το να εργαστεί και να φοιτήσει.

Ο συσχετισμός «ελεύθερου» και «αναγκαίου» χρόνου είναι ιδιαίτερα σημαντικός γιατί από τη διάρκεια του τελευταίου δεν καθορίζεται μόνο η διάρκεια του πρώτου, αλλά και η ποιότητά του. Είναι ευνόητο πως ένας παρατεταμένος, κοπιαστικός και μη δημιουργικός εργάσιμος χρόνος δεν ευνοεί την πλήρη και δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου, υπονομεύει ακόμα και την ίδια την ύπαρξή του.

Στη μεγάλη πλειοψηφία η έννοια του ελεύθερου χρόνου ταυτίζεται μ’ αυτήν της ψυχαγωγίας. Όχι μιας ψυχαγωγίας η οποία θα αναπτύσσει την «ψυχή», θα προάγει την καλλιέργεια, αλλά μιας ψυχαγωγίας η οποία θα εκτονώνει, θα βοηθά τον άνθρωπο να ¨ξεχάσει» την καταπίεση την οποία δέχεται κατά τη διάρκεια του αναγκαίου χρόνου. Χωρίς να παραγνωρίζουμε την αναγκαιότητα της «εκτόνωσης», δεν μπορούμε να παραβλέψουμε το πρόβλημα που δημιουργεί όταν γίνεται ο νόμος, ο κανόνας ψυχαγωγίας. Στην ουσία ο άνθρωπος δεν παρεμβαίνει δυναμικά στη ζωή του αλλά αφήνει τις δυσκολίες της ζωής δυναμικά να τον παρασύρουν. Η αναζήτηση αποκλειστικά και μόνο της λήθης, η επιδίωξη της αδράνειας του μυαλού οδηγούν τον άνθρωπο στο ν’ αναπαράγει μόνο τη βιολογική του δύναμη, ν’ αναπληρώνει τυπικά τις σωματικές και διανοητικές  δυνάμεις που ξόδεψε κατά τη διάρκεια της εργασίας, να συμμετέχει στη ζωή μονόπλευρα.

Ο άνθρωπος παγιδεύεται σ’ ένα περιβάλλον που του δημιουργεί την ψευδαίσθηση της ελευθερίας επιλογής. Το καθημερινό άγχος, η κούραση, η έλλειψη χρόνου, αλλά και η άγνοια τον οδηγούν στο να επιλέξει μόνο όσα του προσφέρει η βιομηχανία ψυχαγωγίας.

Όσο ο άνθρωπος συνειδητοποιεί τη δημιουργική του φύση, όσο αναζητά εξηγήσεις, όσο διευρύνει τα ερωτηματικά του, όσο προσπαθεί να ερμηνεύσει, όσο σκέφτεται κι αλλάζει, τόσο οι δραστηριότητές του και κατά τον ελεύθερο χρόνο του  θα ενισχύουν τη δημιουργικότητά του. Τότε πραγματικά θα επιλέγει. Όσο αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως αντικείμενο που απλώς παράγει για να επιβιώσει, ως άτομο που ζει απλώς για να ζει, τόσο και η κατανάλωση του ελεύθερου χρόνου θα χαρακτηρίζεται από παθητικότητα και υποταγή σ’ αυτό που μαζικά παράγει η βιομηχανία ονείρων, ψευδαισθήσεων και ευτελούς κουλτούρας. Τότε  ο τρόπος ζωής του θα προεπιλέγεται από άλλους.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1.      Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 100  περίπου λέξεις
(προσπαθήστε να αξιοποιήσετε αποτελεσματικά τις διαρθρωτικές λέξεις: βρείτε τι σχέση έχει η πρώτη με τη δεύτερη παράγραφο, η δεύτερη με την τρίτη και ούτω καθεξής και βάλτε τις κατάλληλες συνδετικές λέξεις: π.χ. γιατί, επειδή κλπ. Η σύνδεση δεν είναι απαραίτητο να στηρίζεται σε λέξεις αλλά μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ολόκληρες φράσεις, η να αναδείξουμε τη σχέση με ένα ρήμα: π.χ. αιτία αυτού του γεγονότος είναι …./ η συγγραφέας θεωρεί ότι αιτία …./ αιτιολογεί το φαινόμενο αυτό)
2) Να δώσετε ένα δικό σας τίτλο στο κείμενο.
3) «βιομηχανία ψυχαγωγίας»: να δώσετε σύντομα το σημασιολογικό περιεχόμενο της έκφρασης.
4. Να δώσετε συνώνυμα για τις παρακάτω λέξεις:
υποχρεωμένος, υπονομεύει, παραβλέψουμε, αφήνει, κουλτούρας, ευτελούς, ενισχύουν
5.  Να βρείτε τη σημασία των υπογραμμισμένων συνδετικών λέξεων 
δηλαδή, γιατί, αλλά

 

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ
Γ. Νομίζετε  ότι ο ελεύθερος χρόνος των μαθητών σήμερα είναι επαρ κής ; Πώς καλύπτουν τον ελεύθερό τους χρόνο οι μαθητές και ποιοι είναι οι  συνήθεις τρόποι ψυχαγωγίας ;  Το παραπάνω  κείμενο  να δοθεί με τη μορφή  άρθρου στη σχολική σας εφημερίδα .
 

 

 

 

 

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

 

1. Περίληψη

Η συγγραφέας προβληματίζεται για την αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου από το σύγχρονο άνθρωπο. Αρχικά, συνδέει τον ελεύθερο χρόνο με την εργασία, θεωρώντας ότι η διάρκειά της επηρεάζει την ποιότητα του ελεύθερου χρόνου. Όπως διαπιστώνει η συγγραφέας, η παρατεταμένη και κοπιαστική εργασία έχει ως αποτέλεσμα ο άνθρωπος να επιζητά την εκτόνωση και να αποφεύγει τις πνευματικές ενασχολήσεις, καταλήγοντας μονομερής. Εξάλλου, χωρίς να το συνειδητοποιεί, γίνεται θύμα της βιομηχανίας της ψυχαγωγίας. Η συγγραφέας καταλήγει ότι μόνο όταν αξιοποιεί το άτομο δημιουργικά τον ελεύθερο χρόνο του έχει πραγματική ελευθερία επιλογής,  ενώ ο παθητικός τρόπος διασκέδασης το οδηγεί στη χειραγώγηση και στην απώλεια της ποιότητας στη ζωή του.

Παρατηρήσεις στην περίληψη

Για να έχει η περίληψή σας συνοχή, αλλά και για να φανεί ότι παρακολουθείτε τη συλλογιστική πορεία του συγγραφέα, χρησιμοποιήστε τις κατάλληλες διαρθρωτικές λέξεις: βρείτε τι σχέση έχει η πρώτη με τη δεύτερη παράγραφο, η δεύτερη με την τρίτη και ούτω καθεξής και βάλτε τις κατάλληλες συνδετικές λέξεις: π.χ. γιατί, επειδή κλπ. Η σύνδεση δεν είναι απαραίτητο να στηρίζεται σε λέξεις αλλά μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ολόκληρες φράσεις, η να αναδείξουμε τη σχέση με ένα ρήμα: π.χ. αιτία αυτού του γεγονότος είναι …./ η συγγραφέας θεωρεί ότι αιτία …./ αιτιολογεί το φαινόμενο αυτό)

2. Τίτλος: Ελεύθερος χρόνος:  ψυχική ανανέωση ή εκτόνωση;

3. Βιομηχανία ψυχαγωγίας= ο επιχειρηματικός τομέας  που σχετίζεται με την εκμετάλλευση του ελεύθερου χρόνου -  η έκφραση υπονοεί τη μαζοποίηση της ψυχαγωγίας και την εμπορευματοποίησή της

              

4. υποχρεωμένος = αναγκασμένος / υπονομεύει= υποσκάπτει

παραβλέψουμε= να αγνοήσουμε /αφήνει = επιτρέπει

κουλτούρας= πολιτισμού, καλλιέργειας/ ευτελούς = φτηνής, υποβαθμισμένης

ενισχύουν= τονώνουν, ενδυναμώνουν

5. δηλαδή=  επεξήγηση/ γιατί = αιτιολόγηση/ αλλά = αντίθεση

 

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ

Ενδεικτικές Απαντήσεις:

 

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

 

Ενδεικτικός πρόλογος 1ο 

Στη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου η εργασία κατέχει κεντρική θέση. Με την εργασία του ο άνθρωπος ικανοποιεί τις βιοτικές ανάγκες του, αναγνωρίζεται κοινωνικά και καταξιώνεται. Γύρω από την εργασία του στρέφονται οι συζητήσεις, τα ενδιαφέροντα, οι επιδιώξεις, οι αρχές και οι αξίες του. Εντούτοις, δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε και τη ζωτική σημασία που έχει για τον άνθρωπο ο ελεύθερος χρόνος.

 

Κύριο Μέρος

 1η παράγραφος

 Απουσία ελεύθερου χρόνου για τους Έλληνες μαθητές:

 

1. Αυξημένες υποχρεώσεις στο σχολείο(αύξηση τόσο του ωραρίου όσο και των διδασκόμενων μαθημάτων)

         2.Προετοιμασία για την εισαγωγή στην ανώτατη εκπαίδευση ήδη από

      τις πρώτες σχολικές τάξεις(φροντιστήρια)

3.Πολλαπλές εξωσχολικές δραστηριότητες, ξένες γλώσσες, αθλήματα, ωδεία

 

2η παράγραφος

Πως αξιοποιούν οι νέοι τον ελεύθερο χρόνο τους(νόθα ψυχαγωγία)

1.Εκτονώνονται από την πίεση των καθημερινών προβλημάτων σε τυποποιημένους και βιομηχανοποιημένους τρόπους διασκέδασης.

Τηλεόραση, Καφετέριες-μπαράκια, Ηλεκτρονικάπαιχνίδια, Διαδίκτυο, Αθλητισμός

Παρέες

2.Προτιμούν να είναι θεατές παρά δημιουργοί και ενεργά μέλη ποικίλων  εκδηλώσεων

3.Τον σπαταλούν σε τρόπους νόθας ψυχαγωγίας (άσκοπα ξενύχτια,

χαρτοπαιξία, κτλ.) και παρακολούθηση θεαμάτων μαζικής υποκουλτούρας

(κακός κινηματογράφος, κίτρινος τύποςκτλ.).

 

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

 

Τρόποι Επίλυσης

 

 ΕΚΘΕΣΗ 2η

Πρόλογος

 

Παρά το γεγονός ότι η εντυπωσιακή τεχνολογική εξέλιξη είχε δημιουργήσει την εντύπωση πως ο ελεύθερος χρόνος του ανθρώπου θα αυξηθεί, μιας και πλήθος χρονοβόρων δραστηριοτήτων του παρελθόντος μπορούσαν πλέον να διεκπεραιωθούν ταχύτατα, η σύγχρονη πραγματικότητα διέψευσε τις προσδοκίες. Οι περισσότεροι άνθρωποι, και κυρίως όσοι εργάζονται στον ιδιωτικό τομέα, έρχονται αντιμέτωποι με εξαντλητικά ωράρια και ποικίλες υποχρεώσεις, που συρρικνώνουν τον ελεύθερο χρόνο τους.

 

 

 

 Κύριο Μέρος

 

1η παράγραφος

Παραδόξως, αντιμέτωποι με την έλλειψη ελεύθερου χρόνου είναι και οι περισσότεροι έφηβοι της χώρας, λόγω της αδυναμίας του δημόσιου εκπαιδευτικού συστήματος να αντεπεξέλθει επαρκώς στο ρόλο του. Έτσι, μιας και η ποιότητα των παρεχόμενων μαθημάτων στα δημόσια σχολεία δεν επαρκεί για να διασφαλίσει στους μαθητές την απόκτηση πιστοποιήσεων στις ξένες γλώσσες και στους υπολογιστές, και εφόσον το δημόσιο σχολείο αδυνατεί να διασφαλίσει την επιτυχία των μαθητών στις εξετάσεις που το ίδιο διενεργεί, οι μαθητές είναι υποχρεωμένοι να παρακολουθούν φροντιστηριακά μαθήματα ξένων γλωσσών, υπολογιστών, αλλά και μαθημάτων της μέσης εκπαίδευσης. Μια παθογένεια που αφενός εκμηδενίζει τον ελεύθερο χρόνο των μαθητών και αφετέρου επιβαρύνει σημαντικά τον οικονομικό προϋπολογισμό των γονιών, εξωθώντας τους σε επιπλέον εργασιακές υποχρεώσεις προκειμένου να καλύψουν τα έξοδα των φροντιστηριακών μαθημάτων. 

 

2η παράγραφος 

Αξιοποίηση ελεύθερου χρόνου από τους νέους:

Παθητική θέαση των προγραμμάτων της τηλεόρασης.
• Χουλιγκανισμός αντί για άθληση.
• Εμμονή σε εκτονωτικές μορφές διασκέδασης και μόνο (π.χ. μπαρ, κλαμπ).
• Χαρτοπαιξία, αλκοόλ, ακόμη και μορφές αντικοινωνικής συμπεριφοράς (π.χ. βία,
εγκληματικότητα, ναρκωτικά).
• Βιομηχανοποιημένοι τρόποι εκμετάλλευσης του ελεύθερου χρόνου.
• Υπερκατανάλωση υλικών αγαθών ακόμη και στον ελεύθερο χρόνο, οπότε αυτός
εμπορευματοποιείται και υποβαθμίζεται.
• Σύναψη επιφανειακών – επιδερμικών σχέσεων με τους συνανθρώπους μας.
• Ανάγνωση ευτελών εντύπων.
• Πλήρης αδράνεια στον ελεύθερο χρόνο. Στο όνομα της ανάπαυσης αρκετοί φτάνουν στο
άλλο άκρο, την πλήρη παθητικοποίηση και απραξία, που μόνο δημιουργική δεν είναι.
• Απομάκρυνση από αληθινές μορφές τέχνης, επαφή μόνο με εμπορευματοποιημένες και
τυποποιημένες μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης, δηλαδή με μορφές μαζικής κουλτούρας.
Επίλογος

συμπέρασμα