ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
1. Εντοπισμός των βασικών μερών (πρόλογος, κύριο μέρος, επίλογος) και των νοηματικών ενοτήτων ενός κειμένου
Για
να βρεθούν τα βασικά μέρη ενός κειμένου θα πρέπει να δούμε το κείμενο
συνολικά, στην ολότητά του και με ματιά αφαιρετική. Μόνο τότε θα δούμε
τις νοηματικές του ενότητες και τα κύρια μέρη του
2. Να βρεθούν τα δομικά στοιχεία της παραγράφου.
α. Θεματική περίοδος
o H Θ.Π. βρίσκεται συνήθως στην αρχή της παραγράφου. Σπάνια, δεν είναι η πρώτη περίοδος της παραγράφου.
o Η Θεματική Περίοδος δηλώνει το θέμα που θα απασχολήσει την παράγραφο, το περιεχόμενο και το σκοπό ύπαρξης της παραγράφου.
o Περιέχει ένα ολοκληρωμένο νόημα (άρα δε σταματάει απαραίτητα σε άνω ή άνω και κάτω τελεία).
β.
Λεπτομέρειες – σχόλια: αναπτύσσουν τη Θεματική Περίοδο. Αποτελούν τα
επιχειρήματα στήριξης και τις προτάσεις επαλήθευσης της Θ.Π.
γ. Κατακλείδα πρόταση
o Πρόκειται συνήθως για την τελευταία περίοδο λόγου της παραγράφου
o Συμπεραίνει – συμπυκνώνει και ταυτόχρονα διευρύνει το περιεχόμενο της Θεματικής Περιόδου
o Συχνά μπορεί να απουσιάζει
o Σημαίνεται συχνά από συμπερασματικές διαρθρωτικές λέξεις π.χ. έτσι, λοιπόν, άρα, επομένως
o Όταν
η τελευταία περίοδος μιας παραγράφου συνεχίζει τις λεπτομέρειες –
σχόλια, ολοκληρώνει το συλλογισμό που προηγήθηκε ή συμπληρώνει
παρατιθέμενα στοιχεία και ιδέες, τότε δεν υπάρχει κατακλείδα πρόταση
στην παράγραφο.
3. Να βρεθεί ο τρόπος /η μέθοδος ανάπτυξης της παραγράφου
α. Ορισμός
β. Παραδείγματα
γ. Σύγκριση – Αντίθεση
δ. Διαίρεση
ε. Αιτιολόγηση
ς. Αίτιο – Αποτέλεσμα
ζ. Αναλογία
η. Συνδυασμός μεθόδων
4. Να βρεθούν οι τρόποι με τους οποίους επιτυγχάνεται η συνοχή ανάμεσα στις παραγράφους του κειμένου
α. Με επανάληψη λέξεων
β. Με αναφορά σε προηγούμενο νόημα
γ. Με χρήση αντωνυμιών
δ. Με χρήση διαρθρωτικών λέξεων ή εκφράσεων και των νοηματικών σχέσεων που αυτές εκφράζουν.
5. Να βρεθούν οι τρόποι με τους οποίους επιτυγχάνεται η συνοχή μέσα στην παράγραφο
Οι τρόποι είναι ίδιοι όπως παραπάνω
α. Προσθήκη: ακόμη, επίσης, επιπλέον, επιπρόσθετα, πέρα από αυτά, εξάλλου, άλλωστε, παράλληλα, εκτός των άλλων…
β. Αντίθεση: ωστόσο, όμως αντίθετα, αλλά, παρόλ’ αυτά, από την άλλη πλευρά, μολονότι, απεναντίας…
γ. Αιτιολόγηση: διότι, επειδή, εξαιτίας, ο λόγος/ ο παράγοντας/ η αιτία που… για το λόγο ότι…
δ. Αποτέλεσμα: συνέπεια, αποτέλεσμα, απόρροια, απότοκο, επίπτωση, για το λόγο αυτό [συνεπώς, κατά συνέπεια]…
ε. Συμπέρασμα: έτσι, λοιπόν, ώστε, άρα, επομένως, συμπερασματικά, συγκεφαλαιώνοντας, συνεπώς, κατά συνέπεια…
ζ. Διασάφηση – επεξήγηση: δηλαδή, με άλλα λόγια, συγκεκριμένα, ειδικότερα, αυτό σημαίνει, λόγου χάρη, για παράδειγμα…
η. Χρονική σχέση: κατ’ αρχάς, αρχικά, πρώτα, έπειτα, ύστερα, τέλος, πριν…
θ. Έμφαση:
αξίζει να σημειωθεί/να τονιστεί, να επισημανθεί, το κυριότερο, το
σημαντικότερο, είναι αναγκαίο, ιδιαίτερα, είναι γεγονός, βέβαια…
ι. ιεράρχηση – απαρίθμηση: πρώτον, δεύτερον, τρίτον κ.λπ
ια. προϋπόθεση: αν, εφόσον, σε περίπτωση που…
7. Να γραφούν οι πλαγιότιτλοι παραγράφων ή νοηματικών ενοτήτων
α.
Ο πλαγιότιτλος αποδίδει με συνοπτικό τρόπο το περιεχόμενο – βασική ιδέα
μιας παραγράφου ή ενότητας. Από την άποψη αυτή είναι σύντομος, συχνά
ελλειπτικός (δεν ξεπερνά τη μία γραμμή) και κυριολεκτικός. Μπορεί να
εξαχθεί με τη βοήθεια της θεματικής περιόδου ή της κατακλείδας.
β.
Οι πλαγιότιτλοι της άσκησης αυτής έχουν τον πραγματικό χαρακτήρα του
τίτλου, δηλαδή προσπαθούν μέσα σε 8-10 λέξεις να αποδώσουν το κεντρικό
θέμα συνήθως μιας παραγράφου.
γ. Μπορεί να αναπαράγει αυτούσια τη φρασεολογία του κειμένου
δ.
Διαφοροποιείται από τους διευρυμένους - εργαλειακούς πλαγιότιτλους, με
τους οποίους εξάγουμε την περίληψη. Οι πλαγιότιτλοι για την περίληψη
είναι συμπυκνωμένα νοήματα μιας παραγράφου ή μιας ενότητας παραγράφων,
τα οποία πρόκειται να γίνουν μελλοντικές περίοδοι λόγου στην περίληψη.
8. Να γίνει το σχεδιάγραμμα του κειμένου
Πρόκειται
για την αντίστροφη διαδικασία από αυτή που ακολουθείται στην παραγωγή
λόγου. Διαβάζουμε την κάθε παράγραφο και βρίσκουμε
α. τη βασική ιδέα, η οποία βρίσκεται συνήθως στη θεματική περίοδο και
β. τις δευτερεύουσες ιδέες – επιχειρήματα, με τις οποίες αναπτύσσεται – στηρίζεται η βασική ιδέα.
Δημιουργούμε μια ταξινόμηση του τύπου:
Α, Β, Γ… για κάθε βασική ιδέα,
1, 2, 3… για κάθε δευτερεύουσα ιδέα και
α, β, γ… για κάθε επιμέρους - εξειδικευμένη ιδέα, που συμπληρώνει και επιμερίζει τις δευτερεύουσες
(Πηγή e-keimena)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου