ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ Γ΄ ΚΛΙΣΗΣ

Το ουσιαστικό ο παις-το παιδί στα αρχαία ελληνικά είναι τριτόκλιτο και προέρχεται από τη ρίζα *παϝις, ινδοευρωπαϊκό  *peh₂u-.Συγγενεύει με το λατινικό puer (γιος). Κλίνεται ως εξής:

ΟΝΟΜΑΣΤΙΚH	ὁ	παῖς		οἱ	παῖδες
ΓΕΝΙΚΗ	τοῦ	παιδός		τῶν	παίδων
ΔΟΤΙΚΗ	τῷ	παιδί		τοῖς	παισί(ν)
ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ	τόν	παῖδα		τούς	παῖδας
ΚΛΗΤΙΚΗ	(ὦ)	παῖ		(ὦ)	παῖδες

Το ουσιαστικό η γυνή- η γυναίκα στα αρχαία ελληνικά είναι τριτόκλιτο και κλίνεται ως εξής: 

ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ	ἡ	γυνή		αἱ	γυναῖκες
ΓΕΝΙΚΗ	τῆς	γυναικός		τῶν	γυναικῶν
ΔΟΤΙΚΗ	τῇ	γυναικί		ταῖς	γυναιξί(ν)
ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ	τήν	γυναῖκα		τάς	γυναῖκας
ΚΛΗΤΙΚΗ	(ὦ)	γύναι		(ὦ)	γυναῖκες

Επιμέλεια:	Νικολέττα	Θανοπούλου

Η ΠΕΙΘΩ (ΘΕΩΡΙΑ ΕΚΘΕΣΗΣ)

Η πειθώ

Τι είναι η πειθώ;

Πειθώ είναι ο λογικός τρόπος με τον οποίο επιχειρούμε να κάνουμε κάποιον να συμφωνήσει μαζί μας και να δεχτεί τις απόψεις μας ως ορθές.

Ειδικότερα:

Ως λογικός τρόπος η πειθώ σχετίζεται τόσο με τη σκέψη όσο και με την έκφραση. Στην προσπάθεια μας να πείσουμε κάποιον χρησιμοποιούμε τόσο τους κοινούς τόπους λογικής όσο και την εκφραστική μας ικανότητα. Παραθέτουμε πληροφορίες, γνώσεις, στοιχεία, παραδείγματα, γεγονότα με τη δυνατότερη σαφήνεια και ακρίβεια.

Όταν μάλιστα η επιδίωξη μας είναι ιδιοτελής, εσκεμμένη και προγραμματισμένη, καταφεύγουμε και στη χρήση σοφιστικών επιχειρημάτων, ανεξακρίβωτων ή παραπλανητικών στοιχείων, συναισθηματικών τεχνασμάτων, κ.α. στις περιπτώσεις αυτές η πειθώ μετατρέπεται σε προπαγάνδα.

Τρόποι και μέσα πειθούς

1. Επίκληση στη λογική

Μέσα πειθούς:

α. Επιχειρήματα (λογικές κατασκευές που χρησιμοποιούνται κυρίως στην ανάπτυξη της παραγράφου με αιτιολόγηση και αίτιο – αποτέλεσμα)

β. Τεκμήρια (i. παραδείγματα ii. ιστορικά γεγονότα iii. στατιστικά δεδομένα iv. επιστημονικά πορίσματα v. ντοκουμέντα, μαρτυρίες κ.λπ)

2. Επίκληση στο συναίσθημα

Μέσα πειθούς:

α. Αφήγηση γεγονότων

β. Περιγραφή καταστάσεων

γ. Χρήση συγκινησιακά φορτισμένων λέξεων

δ. Το χιούμορ, η ειρωνεία

ε. Η κινδυνολογία

Σημείωση: Κατά την επίκληση στο συναίσθημα δε χρησιμοποιούνται τόσο επιχειρήματα ή τεκμήρια, αλλά η πειθώ επιτυγχάνεται κυρίως με τη συναισθηματοποίηση – συγκίνηση του δέκτη.

3. Επίκληση στην αυθεντία

Μέσα πειθούς:

α. παροιμίες, γνωμικά, ρητά (λαϊκή σοφία)

β. αποφθέγματα, λόγια μεγάλων διανοητών

4. Επίκληση στο ήθος του ομιλητή:

Μέσα πειθούς:

α. προβολή των ηθικοπνευματικών αρετών του ομιλητή ή συγγραφέα,

β. παρουσίαση των θετικών στοιχείων της προσωπικότητάς του,

ώστε η πειθώ να μην απορρέει από επιχειρήματα ή τεκμήρια, αλλά από την αξιοπιστία, την ακεραιότητα, την ανωτερότητα κ.λπ. του ομιλούντος

5. Επίθεση στο ήθος του αντιπάλου:

Μέσα πειθούς:

α. προβολή των ελαττωμάτων, των αδυναμιών, των αρνητικών της προσωπικότητας του αντιπάλου,

β. των προκλητικών ή προσβλητικών για τα «χρηστά ήθη» στοιχείων της ιδιωτικής του ζωής, με σκοπό την αμαύρωση της τιμής και της υπόληψής του και την αποτροπή των δεκτών από την υποστήριξή του.

Επιμέλεια: Νικολέττα Θανοπούλου

Κριτήριο Αξιολόγησης- Διαφήμιση

Η διαφήμιση επιτίθεται….. Χριστούγεννα

Liz Hollis, The Guardian, 8-12-02

ΚΕΙΜΕΝΟ

Μάνα και κόρη έχουν βγει για ψώνια, με μόνο αντικείμενο αγοράς τα μπλουζάκια. Απλά μπλουζάκια. Αλλά η μόλις τριών ετών κόρη έχει σαφείς στόχους και απορρίπτει το ένα T-shirt μετά το άλλο από αυτά που προτείνει η μητέρα. «Είναι μπλουζάκι της Μπάρμπι;». «Όχι, μωρό μου, είναι ένα σκέτο ροζ μπλουζάκι». Το «σκέτο» μπλουζάκι πετάγεται στο πάτωμα με αποστροφή. «Μήπως αυτό είναι της Μπάρμπι;». Ευτυχώς, αυτό που δείχνει είναι της Μπάρμπι και το κοριτσάκι το κρατά σφιχτά στην αγκαλιά του, μήπως και της το πάρουν. H μητέρα πληρώνει το μάλλον τσουχτερό αντίτιμο που οφείλεται αποκλειστικά στην ετικέτα, επειδή ξέρει ότι το μπλουζάκι είναι αντικείμενο πόθου σε αυτή την ηλικία και η κόρη της σίγουρα θα το φορέσει.

Κάπου αλλού, κάποια ομάδα αυτοσυγχαίρεται για την επιτυχημένη διαφήμιση. H επιτηδευμένη τακτική και οι τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν για να καταστήσουν το μπλουζάκι Μπάρμπι απαραίτητο για ένα τρίχρονο κοριτσάκι είναι καλά μελετημένες από τα τμήματα αγοράς και έρευνας αγοράς των εταιρειών με προϊόντα που απευθύνονται στα παιδιά. Τα προϊόντα που απευθύνονται στους μικρούς καταναλωτές προσχολικής ηλικίας έχουν μερίδιο δισεκατομμυρίων δολαρίων στην αγορά κάθε χρόνο. Και όσο πλησιάζουν τα Χριστούγεννα, οι «επιθέσεις» με στόχο αυτήν την ομάδα πολλαπλασιάζονται και εντείνονται.

Ποιες είναι όμως οι τεχνικές που χρησιμοποιούνται στην αγορά για να δελεαστεί ο μικρός καταναλωτής; O πρώτος κανόνας είναι ότι η «εκστρατεία» πρέπει να στηρίζεται στην καλή γνώση της ψυχολογίας τόσο των παιδιών όσο και των γονέων. O κόσμος του μάρκετινγκ «παίζει» στο πεδίο των αναγκών, αλλά κυρίως των επιθυμιών των παιδιών. Τα παιδιά θέλουν να γίνονται αποδεκτά από τους συνομηλίκους τους και η αγορά, μέσω της διαφήμισης, δημιουργεί μια ατμόσφαιρα ανταγωνισμού μεταξύ τους, πείθοντάς τα ότι θα γίνουν περισσότερο δημοφιλή αν φορούν ή έχουν στην κατοχή τους το προϊόν της τάδε ή της δείνα εταιρείας.

Το μήνυμα που «διαβάζει» κανείς πίσω από κάθε διαφήμιση που απευθύνεται σε παιδιά είναι «πρέπει να αποκτήσεις ένα από αυτά για να γίνεις ο πιο αγαπητός της παρέας σου». Όσο για τους γονείς, το μάρκετινγκ εκμεταλλεύεται πολύ έξυπνα την ανησυχία τους ότι το παιδί τους ίσως απομονωθεί ή γίνει αντικείμενο χλευασμού αν δεν είναι κάτοχος του πολυδιαφημισμένου προϊόντος.

Από τα «γεννοφάσκια» τους

Το όνειρο κάθε στελέχους πωλήσεων είναι ένα κοινό που θα μάθει να είναι πιστό στη συγκεκριμένη μάρκα, από τα «γεννοφάσκια» του. Στην ηλικία των έξι μηνών μόλις, όταν τα παιδιά αρχίζουν να παπαγαλίζουν απλούς ήχους, όπως «μα-μα», τα μωρά μπορούν να αρχίσουν να σχηματίζουν εικόνες των εμπορικών διακριτικών γνωρισμάτων. Σύμφωνα με έρευνες, η αντίληψη ενός παιδιού όσον αφορά τις μάρκες -και η διαμόρφωση της τυφλής πίστης του- μπορεί να αρχίσει ακόμη και από τον δεύτερο χρόνο της ζωής του.

Μια από τις τακτικές της αγοράς είναι ο βομβαρδισμός των παιδιών με διαφημίσεις, με την ελπίδα ότι κάποιες από αυτές θα χαραχτούν στο μυαλό του. Για τις μεγάλες εταιρείες που είναι σε θέση να επωμισθούν το κόστος, αυτή η τακτική μπορεί να είναι βάναυση, αλλά έχει αποτελέσματα: Στο τελευταίο τεύχος του International Journal of Advertising and Marketing to Children, αναφέρεται ότι το 31% των παιδιών τριών ετών που έχουν δει τη διαφήμιση της Coca-Cola θυμούνται την ετικέτα, το 69% το σήμα της McDonald's και το 66% το λογότυπο της Kinder. Στην έρευνα τονίζεται ότι συχνά η ετικέτα ενός προϊόντος μεταφράζεται σε κατηγορία προϊόντων για το παιδικό μυαλό. Για τα κοριτσάκια, κάθε κούκλα είναι «Μπάρμπι».

Ένα άλλο μήνυμα -ιδιαίτερα ανησυχητικό- που μεταφέρουν οι διαφημίσεις είναι «αγνοήστε τους γονείς σας». Σπανίως να δει κανείς ενήλικες στις διαφημίσεις που απευθύνονται στα παιδιά και όταν εμφανίζονται, παρουσιάζονται σαν κάποιον που προσπαθεί να αρπάξει την ευχαρίστηση από τα παιδιά, εμποδίζοντάς τα να αποκτήσουν αυτό που θέλουν. Μια πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι τα παιδιά που βλέπουν μόνα τους τηλεόραση είναι περισσότερο δεκτικά στις διαφημίσεις από αυτά που βλέπουν τηλεόραση μαζί με κάποιον από τους γονείς τους.

Δυστυχώς, οι περισσότεροι γονείς χρησιμοποιούν την τηλεόραση σαν μπέιμπι-σίτερ και δεν αντιλαμβάνονται τον καταιγισμό των διαφημίσεων που δέχεται το παιδικό μυαλό. Σύμφωνα με την έρευνα που έγινε στο πανεπιστήμιο του Χέρτφορντσιρ, στη Βρετανία, στη διάρκεια ενός τρίωρου παιδικού προγράμματος το πρωί του Σαββάτου, τα παιδιά βομβαρδίζονται με εκατό τουλάχιστον διαφημίσεις στο πλαίσιο των αγορών για τα Χριστούγεννα.

Το Διαδίκτυο περιμένει

Όταν το παιδί θα φτάσει σε ηλικία που να μπορεί να χρησιμοποιεί το Διαδίκτυο, οι διαφημιστές θα είναι εκεί, έτοιμοι και θα το περιμένουν. Οι γονείς -όσοι γονείς- ανησυχούν για την επιρροή των τηλεοπτικών διαφημίσεων, δεν αντιλαμβάνονται, ίσως από άγνοια της νέας τεχνολογίας, ότι τα μηνύματα της αγοράς έρχονται πλέον κατά κύματα μέσω του Διαδικτύου, στο οποίο τα παιδιά προβάλουν ακόμη μικρότερες αντιστάσεις. Στο Διαδίκτυο, τα παιδιά συμμετέχουν ενεργά, μέσω των συνομιλιών, και δεν είναι παθητικοί θεατές όπως στην τηλεόραση, οπότε είναι περισσότερο ευάλωτα στις «εκτιμήσεις» του συνομιλητή.

(δημοσιευμένο άρθρο στην Καθημερινή, www.kathimerini.gr)

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1.  Να γράψετε την περίληψη του κειμένου με 100- 120 λέξεις.

2.  Να γράψετε τους πλαγιότιτλους των παραγράφων.

3.  Να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες λέξεις του κειμένου με μια συνώνυμη λέξη, χωρίς να αλλοιωθεί το νόημα του.

4.  «Κάπου αλλού… πολλαπλασιάζονται και εκτείνονται»: Ποια είναι η δομή και ο τρόπος/μέθοδος ανάπτυξης της παραπάνω παραγράφου.

5.  Να γράψετε ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα του σχολείου, στο οποίο θα αναλύετε, γιατί η διαφήμιση αναφέρεται κυρίως στα παιδιά και στις γυναίκες (400-500 λέξεις).

Κριτήριο Αξιολόγησης-Χιούμορ

Κριτήριο Αξιολόγησης- Χίουμορ

Κείμενο 1

[Η ανάγκη για χιούμορ και γέλιο στην εποχή μας]

Η καθολική ανάγκη του ανθρώπου για γέλιο ικανοποιούνταν ανέκαθεν μέσα από τις καθημερινές σχέσεις και επαφές (ανέκδοτα, πλάκες, αστεία κλπ), αλλά και από επαγγελματίες του κωμικού (γελωτοποιούς, θέατρο, επιθεώρηση, κινηματογράφο, θέατρο σκιών κ.ά).

Εκείνο που φαίνεται να αλλάζει στην εποχή μας είναι ότι όλο και περισσότερο κάνουν την εμφάνισή τους καινούργιες επαγγελματικές ομάδες (π.χ. κλινικές γέλιου, κινητές μονάδες χιούμορ, λέσχες γέλιου, κλινικοί κλόουν, ψυχολόγοι, κοινωνικοί παιδαγωγοί, μάνατζερ εξειδικευμένοι στο γέλιο κλπ). Στις ανεπτυγμένες βιομηχανικά χώρες, το οικονομικό και βιοτικό επίπεδο επιτρέπει σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού να απευθύνονται στους «ειδικούς», στους επιστήμονες και σε κάθε μορφής εμπορευματοποιημένες «πηγές γέλιου», προκειμένου να ικανοποιήσουν την ανάγκη για ευχάριστη ψυχική διάθεση και ψυχική ευφορία.

Θα μπορούσαμε, ενδεχομένως, να υποθέσουμε ότι μέσα σε αυτή τη συνεχώς αυξανόμενη «αγορά γέλιου» ο σύγχρονος άνθρωπος αναζητεί τη «χαμένη» του κοινωνική και ψυχοσωματική ευεξία και ισορροπία. Στις ανεπτυγμένες κοινωνίες κυριαρχούν ο ορθολογισμός, η γραφειοκρατική οργάνωση, η πίεση για προσαρμογή, η απαίτηση για υψηλές επιδόσεις, οι γρήγοροι ρυθμοί, το κυνήγι των καταναλωτικών αγαθών, οι εντάσεις, οι ανταγωνιστικές σχέσεις, η αποξένωση, το άγχος, η ανασφάλεια, οι μεταβολές και η ρευστότητα στο σύστημα αξιών. Είναι επόμενο, λοιπόν, να περιορίζονται οι ευκαιρίες που προσφέρονται στην καθημερινότητα για χαλάρωση, παιχνίδι, φαντασία, αστεία και γέλιο. Αυτό ίσως εξηγεί τον ισχυρισμό ότι οι άνθρωποι στις ανεπτυγμένες κοινωνίες γελούν πολύ λιγότερο σε σύγκριση με άλλες εποχές.

Νίκος Ι. Χανιωτάκης (2011). Παιδαγωγική του χιούμορ. Αθήνα: Πεδίο, 2011, 72-73 (διασκευή)

Κείμενο 2

(Μέρα χωρίς γέλιο, μέρα χαμένη)

Ο άνθρωπος είναι «ζώον γελαστικόν», έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες, προσδίδοντάς του μια ιδιότητα (τη δυνατότητά του να γελά) που τον ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα όντα, όπως ακριβώς η νόηση και η γλώσσα. Γι’ αυτό και ο Φρόιντ, ο διάσημος ψυχαναλυτής, υποστηρίζει ότι το γέλιο απελευθερώνει ένα μεγάλο πλεόνασμα ενέργειας που παραμένει φυλακισμένο στον οργανισμό. Και από την άλλη, ο φιλόσοφος Νίτσε θεωρεί ότι ο άνθρωπος που γελά προστατεύει την πνευματική του υγεία, η οποία διαταράσσεται από δύο επικίνδυνα συναισθήματα: τον φόβο και την οργή.

Δεν είναι, λοιπόν, τυχαίο ότι αρκετές επιστημονικές μελέτες υποστηρίζουν τις ευεργετικές ιδιότητες του γέλιου, κάτι που ο ποιητής Ε. Ε. Cummings συνοψίζει πολύ εύστοχα σε μια φράση: «Η πιο σπαταλημένη ημέρα είναι εκείνη που δε γελάσαμε».

Τ. Αποστολάτου, «Μέρα χωρίς γέλιο, μέρα χαμένη», ιστοσελίδα περ. Vita, 02.10.2014 (διασκευή)

                                                                                                                                            

ΘΕΜΑΤΑ

Α1. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου

(Μονάδες 15)

Α2α. Ποιοι λόγοι, σύμφωνα με το πρώτο κείμενο, ωθούν τον σύγχρονο άνθρωπο στις εμπορευματοποιημένες «πηγές γέλιου» (60-80 λέξεις)

(Μονάδες 15)

Α2β. Να δώσετε από έναν πλαγιότιτλο στη δεύτερη (Εκείνο… ευφορία) και στην τρίτη παράγραφο (Θα μπορούσαμε… άλλες εποχές) του πρώτου κειμένου.

(Μονάδες 5)

Α3. Ποια είναι τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου (Θα μπορούσαμε… άλλες εποχές) του πρώτου κειμένου;

(Μονάδες 5)

Β1α. Να δημιουργήσετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις ακόλουθες λέξεις/φράσεις των κειμένων με την έντονη γραφή: σύγχρονος άνθρωπος, άγχος, απελευθερώνει, συναισθήματα, ευεργετικές ιδιότητες του γέλιου.

(Μονάδες 5)

Β1β. «Η πιο σπαταλημένη ημέρα είναι εκείνη που δε γελάσαμε»

Χρησιμοποιώντας την παραπάνω πρόταση, να δημιουργήσετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων.

(Μονάδες 5)

Β2α. Να επισημάνετε στα κείμενα τρία παραδείγματα μεταφορικής/ συνυποδηλωτικής χρήσης της γλώσσας και να αιτιολογήσετε τη χρήση τους.

Β2β. Να επισημάνετε στο πρώτο κείμενο τρεις όρους ειδικού/επιστημονικού λεξιλογίου και να αιτιολογήσετε τη χρήση τους.

(Μονάδες 10) 
Γ. Σε άρθρο που θα δημοσιευθεί στη σχολική εφημερίδα να γράψετε τι είναι το χίουμορ και πώς επιδρά στη ζωή μας (400-500 λέξεις).
(Μονάδες 40)